ژئوشیمی و منشا کانسار آهن سه چاهون منطقه بافق، استان یزد

کانشار آهن سه چاهون در دشت سه چاهون به فاصله تقریبی 50 کیلومتری شمال شرغق بافق قرار دارد. کانسار سه چاهون شامل دو آنومالی x و xi دارای مختصات جغرافیایی 31 درجه و 53 دقیقه شمال و 55 درجه و 40 دقیقه شرق و آنومالی xi دارای مختصات چغرافیایی 31 درجه 55 دقیقه شمال و 55 درجه و 41 دقیقه شرق است . از نظر چینه شناسی، سنگ میزبان کانسار سه چاهون، سری ریزو متعلق به اینفراکامبرین است . سری ریزو یک سیری آتشفشانی - رسوبی شامل سه بخش است : بخش پایینی و بالایی رسوبی و بخش میانی آتشفشانی - رسوبی است که کانسنگهای آهن نیز در همین بخش جای دارند. در این مطالعه شواهد صحرایی، پتروگرافی، مینرالوگرافی و ژئوشیمی کانسار شامل کانسنگ و سنگ میزبان بررسی شده و مدلی برای کانه زایی ارائه گردیده است . برای دستیابی به این اهداف نمونه برداری از کانسنگ ، سنگ میزبان و همبریها از عمقهای مختلف و از سطح و همچنین نمونه های دستی و مغزه های حفاری انجام شد. مطالعات نشان می دهد که مگنیت کانه اصلی و غالب در کانسار است . مطالعات ژئوشیمیایی و پتروگرافی بیانگر این مطلب است که سنگهای میزبان کانسنگ مگنتیتی و ترکیب حدواسط تا اسیدی دارند و از دیوریت ، داسیت ، آندزیت ، سینیت و مونزونیت تشکیل می شوند. مرز تماس تیز بین کانسنگ و سنگ میزبان رویت است . همچنین وجود حالت گدازه ای در کانسنگ می تواند حاصل بالا آمدن مذاب توسط مواد فرار و گازها یا بخار آب در توده قبل از سرد شدن و انجماد باشد. بررسیهای ژئوشیمیایی نشان می دهد که مقدار عناصر جزئی موجود در مگنتیت با مقدار این عناصر در مگنیتهای ماگمایی قابل مقایسه است ، بویژه مقدار بالای تیتانیم و وانادیم که از نشانه های ماگمایی بودن کانسنگ مگنیتی سه چاهون قلمداد شده است . پاراژنز مشاهده شده در کانسنگ شامل مگنیت ، آپاتیت ، آمفیبول و پلاژیوکلاز است . نمودارهای ژئوشیمیایی در مورد کانسنگ مگنتیتی سه چاهون نشان می دهد که این کانسنگ در محدوده کانسنگ آهن آیاتیتی قرار می گیرد. زاویه بین دانه های مگنتیت در مرز تماس 120 درجه است . این مطلب و همچنین وجود تیغه های ایلمنیت درون مگنتیت که از یک مذاب حاصل می شود بیانگر ماگمایی بودن کانسنگ مگنتیتی سه چاهون است . در کل بررسیهای انجام شده نشان می دهد که رخداد کانسار سه چاهون با گسلهای عمیق و قدیمی موجود در منطقه و بالا آمدن ماگما در طول شکستگیهای عمیق و رخنمون آن در محل تقاطع شکستگیهای طولی و عرضی و ایجاد کانسنگ توسط یک مذاب کانسنگی غنی از آهن و تا حدودی فسفر و مواد فرار همراه با یک بخش سیلیکاته با ترکیب حدواسط دیورتی در ارتباط است .